Wieszasz na choince taką ozdobę. Sprawdź, czy wiesz co oznacza
W niektórych domach wraz z początkiem grudnia pojawiły się nie tylko kolorowe światełka i stroiki adwentowe, ale także choinki. Przyjrzyjmy się więc bliżej symbolice ozdób, które pierwotnie wieszano na bożonarodzeniowych drzewkach, a także kiedy według tradycji powinno się ubierać choinkę.
Od kiedy w Polsce ozdabia się choinki?
By poznać początki tradycji dotyczącej ozdabiania choinki w Polsce, trzeba się cofnąć do przełomu XVIII i XIX wieku. To właśnie wtedy zwyczaj ten przywędrował do naszego kraju z Niemiec. Początkowo ubieranie choinki pojawiło się jedynie w miastach oraz bogatych dworach i to nie wszystkich. Zwyczaj ten był najpopularniejszy m.in. na Pomorzu i Mazurach. Z czasem pojawił się na wsiach leżących w tych regionach Polski, a dopiero po latach zaczął się rozprzestrzeniać w głąb kraju.
Obecnie ozdabianie choinki to powszechny zwyczaj, który jest spotykany w miastach, jak i tych mniejszych miejscowościach oraz wsiach. To właśnie pod nią pojawiają się prezenty, które, w zależności od regionu Polski, przynosi św. Mikołaj, Gwiazdor, Aniołek bądź Dzieciątko.
W wielu domach choinka pojawia się wraz z początkiem grudnia. Okazuje się jednak, że zgodnie z chrześcijańską tradycją powinno się ją przynosić do domu i ozdabiać dopiero w Wigilię. Kościół wyraża jednak zgodę, by ubierać ją mniej więcej tydzień przed świętami.
Ozdoby choinkowe dawniej i dziś
Warto podkreślić, że zanim w Polsce pojawił się zwyczaj ozdabiania choinki, w niektórych regionach powszechne było dekorowanie domów gałązkami z zawieszonymi na nich owocami. Oprócz tego pod sufitem czubkiem do dołu wieszano małe drzewka iglaste bądź tylko ich wierzchołki. Miały one ogromne znaczenie dla domowników. Wierzono wówczas, że dzięki nim można odpędzić różnego rodzaju uroki.
Lata temu na choinkach wieszano m.in. suszone owoce, wydmuszki, kłosy zbóż, szyszki, piórka, orzechy, pierniczki czy też ozdoby wykonane z bibuły. Obecnie bożonarodzeniowe drzewka są ozdabiane szklanymi bądź plastikowymi bombkami, kolorowymi światełkami, błyszczącymi łańcuchami i cukierkami.
Choinka to bez wątpienia nieodłączny element świąt. Stała się ich znakiem rozpoznawczym, ale mało kto wie dlaczego. Otóż to iglaste drzewko jest uznawane za symbol życia, a więc oznacza narodzenie Jezusa Chrystusa i upamiętnia noc, w której przyszedł na świat w betlejemskiej stajence. Trzeba również podkreślić, że w ubiegłych wiekach dla wielu choinka w domu stanowiła odwzorowanie drzewa rajskiego lub drzewek rosnących w pobliżu miejsca, w którym narodził się Jezus.
Co symbolizują ozdoby choinkowe?
Nie da się ukryć, że obecnie ozdoby choinkowe różnią się od tych, które wieszano pierwotnie. Dość często jednak te nowoczesne nawiązują, chociażby kształtem do tych tradycyjnych. Lata temu pojawiały się one na choince nie bez powodu, a obecnie większość wybierając świąteczne ozdoby, kieruje się bardziej estetyką niż symboliką.
Do dziś jednak na choinkach pojawiają się gwiazdy w różnej formie. Zarówno te papierowe, wykonane z tworzywa sztucznego, jak i szklane. Nie trudno się domyślić, że dawniej wieszano je na iglastym drzewku jako symbol Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła do stajenki, w której narodził się Jezus. Tego typu ozdoby nie mogło zabraknąć na szczycie drzewka. Była znakiem narodzin Syna Bożego. Dawała światło i błogosławieństwo. Wierzono również, że pomagała osobom zbłąkanym znaleźć drogę powrotną do domu.
Z kolei świeczki choinkowe, które zostały zastąpiąne przez światełka, oznaczały jasność, która zapanowała na świecie po narodzinach Zbawiciela. Dawniej miały również ochraniać dom przed złymi mocami.
Zobacz także: Roraty to typowo polski zwyczaj. Skąd się wziął?
Wieszanie na choince orzechów miało za zadanie zapewnić domownikom dobrobyt i siłę. Jabłka nawiązywały do biblijnego owocu i miały gwarantować zdrowie oraz urodę. Dzwoneczki natomiast oznaczały dobrą nowinę, a pierniczki wiązały ze słodkim życiem.
Aniołki na choince ochraniały domowników i zapewniały im bezpieczeństwo. Podobne znaczenie miały papierowe łańcuchy. Wierzono, że nie tylko umacniają rodzinne więzi, ale przy okazji odpędzają wszelki kłopoty.
Jakie są inne bożonarodzeniowe zwyczaje?
Ubieranie choinki to nie jedyny zwyczaj, który wiąże się z Bożym Narodzeniem. Oprócz tego istotna jest wspólna modlitwa, przełamanie się opłatkiem na znak pojednania i przebaczenia oraz złożenie sobie płynących prosto z serca życzeń.
W wielu domach istotne jest wspólne śpiewanie kolęd i wręczanie prezentów dopiero po pojawieniu się na niebie pierwszej gwiazdki.
Na stole nakrytym białym obrusem nie może zabraknąć 12 tradycyjnych potraw i dodatkowego nakrycia, a tuż pod nim sianka symbolizującego stajenkę, w której urodził się Zbawiciel.
Niegdyś w celu upamiętnienia ubóstwa, w którym przyszedł na świat Jezus, rozstawiano dodatkowo snopki siana. Ponadto ten dodatkowy talerz na stole, który obecnie jest przeznaczony dla niespodziewanego gościa, lata temu był przygotowywany dla osób zmarłych.
***
