Biegunka to nie tylko "zemsta Faraona". Może być objawem jednej z tych chorób

Biegunka, popularnie zwana rozwolnieniem,  to stan infekcyjny, który może być spowodowany: bakteriami, toksynami bakteryjnymi, wirusami, pasożytami, a nawet przyjmowaniem niektórych leków. Charakteryzuje się zmianami w konsystencji i częstości wydalania stolca. Ze względu na czas trwania biegunek, można podzielić je na: ostre, jeżeli trwają mniej niż 14 dni i przewlekłe, jeśli trwają powyżej tego czasu. 

Biegunce często towarzyszą gorączka, bóle brzucha, nudności i ogólne osłabienie. Rozwolnienie można podzielić również w zależności od mechanizmu powstawania, wyróżnia się:

• biegunkę osmotyczną- spowodowaną obecnością w jelitach substancji zatrzymujących wodę;
• biegunkę zapalną- za którą odpowiada uszkodzenie budowy i czynności nabłonka jelitowego na skutek toczącego się procesu chorobowego;
• biegunkę wydzielniczą- do której dochodzi na skutek aktywnego wydzielania do jelit dużych ilości różnych substancji, np. soli i wody.

Do najczęstszych przyczyn, odpowiedzialnych za wystąpienie ostrej biegunki zalicza się:

• wirusy - bytujące na spożywanych produktach lub obecne w wypijanej wodzie. Mogą dostać się do organizmu również drogą kropelkową. Są uznawane za najczęstszą przyczynę biegunek w Polsce;
• bakterie - obecne w wodzie lub pożywieniu, np. pałeczki Salmonella, są częstą przyczyną rozwolnienia, zwłaszcza wśród dużych skupisk ludzkich takich jak przedszkola czy szkoły. Innym drobnoustrojem zmieniającym konsystencję stolca jest przecinkowiec cholery, który wciąż stanowi poważny problem w krajach trzeciego świata;
• toksyny produkowane przez bakterie, np. toksyna gronkowcowa, obecna w produktach mlecznych; 
• pierwotniaki.

Niestety biegunka nie zawsze jest objawem przejściowego zakażenia, czasami może być symptomem poważnych chorób, które wymagają pilnej konsultacji ze specjalistą i pogłębionej diagnostyki. Przedłużające się biegunki, trwające więcej niż 30 dni o etiologii Cryptosporidium mogą być objawem zaburzeń odporności, w tym AIDS. Rozwolnienie jest także typowym objawem wskazującym na: długotrwałe choroby zapalne jelit, celiakie, niedokrwienie jelita, przetoki jelitowe, zespół jelita drażliwego, a nawet nowotwory dolnej części przewodu pokarmowego.

Do mniej oczywistych chorób, w których przebiegu występuje długotrwała biegunka, należą:

• nadczynność tarczycy;
• zaburzenia hormonalne;
• zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki;
• alkoholizm;
• niedobór laktazy;
• zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.

Każdy, kto kiedykolwiek przyjmował antybiotyki, usłyszał zapewne zalecenie dotyczące równoległego stosowania probiotyków, po to, by utrzymać równowagę pomiędzy bakteriami zasiedlającymi jelito grube. Przyjmowanie probiotyków ma uchronić pacjentów przed nadwrażliwością jelit i uciążliwymi rozwolnieniami. Szczególnym przykładem choroby spowodowanej przez toksyny wytwarzane przez normalnie bytujące w jelicie bakterie, jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Istnieją inne grupy leków (poza antybiotykami), które mogą prowokować biegunkę, należą do nich niektóre leki: antyarytmiczne, moczopędne, zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, NLPZ, przeciwdepresyjne, czy leki obniżające ciśnienie tętnicze. Biegunka może wystąpić również po zażyciu nadmiernej ilości środków przeczyszczających. Informacje co do efektów ubocznych związanych z przyjmowaniem danego farmaceutyku, a zatem i o możliwości wystąpienia rozwolnienia znajdują się w ulotce dołączonej do preparatu.

U osób z nabytym niedoborem laktazy, czyli enzymu rozkładającego laktozę rozwolnienie może pojawić się również po spożyciu mleka lub jego niepoddanych fermentacji przetworów. Potencjalne ryzyko biegunki niesie za sobą również nadmierne stosowanie słodzików takich jak np. sorbitol, obecny, chociażby w napojach bez cukru, czy gumie do żucia. Biegunka jest także następstwem spożycia substancji toksycznych np. trujących grzybów, alkoholu czy środków chemicznych. 

W trakcie biegunki następuje duża utrata wody. Jeśli nie jest ona uzupełniana, może wystąpić odwodnienie organizmu, które może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, dlatego tak ważne jest uzupełnianie utraconych płynów i elektrolitów. Zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety, bogatej w produkty zawierające pektyny, które powodują wiązanie wody w organizmie. W aptece dostępne są preparaty hamujące biegunkę, z których większość dostępna jest bez recepty. Jeżeli rozwolnienie się przedłuża, towarzyszą mu niepokojące objawy ogólnoustrojowe, a stan chorego się pogarsza, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Jak uniknąć odwodnienia?

Zakażenie bakterią E. coli