Paraliż senny: Przyczyny, objawy i leczenie
Paraliż senny to niepokojące zjawisko, którego przynajmniej raz w życiu doświadczyła prawie połowa populacji. Objawia się nagłym wybudzeniem ze snu, silnym niepokojem, a nawet omamami i halucynacjami. Mimo że paraliż senny trwa krótko (przeważnie od kilku sekund do minuty), może wywołać w nas panikę i skutecznie utrudnić ponowne zaśnięcie. Jakie są przyczyny tego zjawiska i czy możemy nad nim panować?
Paraliż senny (inaczej porażenie przysenne) to zaburzenie snu, które sporadycznie lub okazjonalnie występuje nawet u połowy całej populacji. Jest jednak naturalnym zjawiskiem i pojawia się zazwyczaj w trakcie najbardziej intensywnej fazy snu, czyli REM. Sam w sobie paraliż senny jest normalny, a nawet pożądany. W jego trakcie nasze ciało wiotczeje i staje się bezwładne, dzięki czemu fizycznie nie przeżywamy snu na jawie (np. nie zaczynamy uciekać przed kimś, kto nas goni we śnie). Objawów paraliżu doświadczamy, gdy nasz umysł zdoła się wybudzić. Nasze mięśnie wówczas nie działają, a my pozostajemy bezwładni, a w dodatku oszołomieni - często przez kilka chwil nie wiemy, co się z nami dzieje.
Najbardziej charakterystycznym objawem paraliżu sennego jest częściowy lub całkowity bezwład ciała spowodowany porażeniem mięśni. Obejmuje on kończyny górne i dolne, tułów, a nawet gałki oczne. Osoby, które doświadczają paraliżu sennego, budzą się nagle z silnym uczuciem niepokoju, a nawet paniki. Wiele osób opisuje też charakterystyczny ucisk w klatce piersiowej i trudności ze złapaniem oddechu, a także szybsze bicie serca i zimne poty na skórze. Znacznie rzadziej w trakcie paraliżu pojawiają się omamy i halucynacje wzrokowe lub słuchowe. Zjawisko to mija samoistnie w ciągu kilkunastu sekund i nie jest groźne dla zdrowia.
Przyczyny paraliżu sennego nie zostały jednoznacznie określone. Podejrzewa się jednak, że może go wywoływać silny lub przewlekły stres, zaburzenia emocjonalne, a nawet immunologiczne i neurologiczne (poprzez wydzielanie charakterystycznych neuroprzekaźników). Na paraliż senny znacznie bardziej podatne są również osoby, które chodzą spać o nieregularnych porach, pracują w systemie zmianowym lub często się nie wysypiają. Czynnikiem ryzyka jest także nadużywanie alkoholu i niektórych leków oraz przyjmowanie środków psychoaktywnych.
Częste występowanie paraliżu sennego powinno się skonsultować z lekarzem. Zjawisko to może być mylone z bezdechem sennym, napadami padaczkowymi lub innymi zaburzeniami neurologicznymi. Dlatego podstawą diagnostyki powinien być wywiad lekarski, badanie neurologiczne oraz EEG.
Jeśli paraliż senny występuje często i utrudnia nam wysypianie się, warto zgłosić się do poradni leczenia zaburzeń sennych. Dolegliwość ta nie jest jednak jednostką chorobową i nie leczy się jej farmakologicznie. Kluczowa może być zmiana nawyków (chodzenie spać o regularnych porach, przestrzeganie higieny snu) czy stosowanie technik relaksacyjnych. W trakcie paraliżu pomocne jest szybkie oddychanie i próba poruszenia palcami rąk lub stóp, co przyspiesza wyjście z paraliżu.
