Te funkcje mózgu pogarszają się bez pracy. Emeryt: "Czułem się zagubiony"
Większość z nas kojarzy ją z odpoczynkiem i brakiem stresu. Emerytura może jednak wiązać się z szeregiem zmian w naszym mózgu, których nie chcemy. Nagłe odcięcie od źródła impulsów, których spragniony jest nasz najważniejszy organ, może mieć fatalne skutki. - Zmieniło się wszystko, czułem się zagubiony – wspomina pan Jarosław. Czy da się zahamować przyspieszone pogarszanie funkcji mózgu spowodowane emeryturą?
Spis treści:
Przechodzisz na emeryturę. I co dalej?
Momentowi przejścia na emeryturę towarzyszy na ogół uczucie szczęścia, spełnienia, zadowolenia. Współpracownicy i przełożeni w ostatni dzień pracy gratulują, dziękują, wręczają prezenty. Są wzniosłe podsumowania, czasem łzy wzruszenia, uściski, kwiaty. A co się dzieje później? Chciałoby się powiedzieć: zasłużony odpoczynek, "nic niemuszenie", pełen relaks. A jednak wczesna emerytura potrafi stanowić wyzwanie dla części osób. Nagła odmiana po 20, 30 czy 40 latach pracy jest szokiem dla organizmu i umysłu. Zmieniają się pory snu i przebudzenia, pory posiłków, codzienna rutyna. Czasu robi się niebezpiecznie dużo, a nie zawsze jest czym go zapełnić. W dłuższej perspektywie odczuje to nie tylko nasze ciało, ale także umysł.
Bez pracy funkcje poznawcze spadają
Jak wynika z badania opublikowanego w National Library of Medicine, przejście na emeryturę przyspiesza spadek funkcji pamięci werbalnej, czyli naszej zdolności do przypominania znaczenia słów, śledzenia fabuły książki, zapamiętywania treści pisanej. Naukowcy przebadali niemal 3500 osób przed przejściem na emeryturę, tuż po i będących emerytami już kilka lat. Chodziło im o potwierdzenie lub obalenie teorii, że po zaprzestaniu pracy zarobkowej nasz umysł zaczyna szybciej się starzeć w kontekście pogorszenia zapamiętywania, odszukiwania w pamięci poszczególnych słów oraz ogólnej bystrości umysłu. I rzeczywiście tak jest.
Pan Jarosław jest już kilka lat na emeryturze, większość życia przepracował na stanowisku publicznym, pracował w weekendy, często zostając w pracy po godzinach. Opisuje tę pracę jako satysfakcjonującą, ale bardzo stresującą. - Pierwsze miesiące bycia oficjalnie emerytem wspominam jako trudne. Nie było łatwo zmienić nawyków wstawania wcześnie rano, golenia, szykowania się. Gdy przestałem, zmieniła się cała moja rutyna, mogę powiedzieć, że czułem się nieco zaskoczony i zagubiony. Te godziny, które zwykle spędzałem w pracy były teraz "puste". Długo to trwało, zanim zbudowałem sobie dobę jako senior - emeryt - wyznaje.
"Używaj albo strać"
Samo zagubienie w nowej rzeczywistości nie jest faktorem sprzyjającym spadkowi funkcji poznawczych, ale brak stymulacji mózgu, która była obecna przez poprzednie dziesiątki lat (w pracy) już tak. Naukowcy nazywają to dość brutalnie: "Używaj albo strać". I chodzi o zapewnienie naszemu umysłowi jak największej liczby bodźców, by utrzymać go w dobrej kondycji. Podobnie jak mięśnie, nieużywane funkcje mózgu będą słabnąć, zanikać. Leżenie w domu, brak kontaktów z grupą ludzi, niewielka ilość obowiązków - to wszystko składa się na przyspieszony spadek funkcji poznawczych mózgu. I to niemało, bo aż o 38 proc. w porównaniu do osób, które są aktywne zawodowo. I to bez względu na wiek. Czy da się temu zaradzić?
Pobudzaj swoje zwoje
Kluczowe jest pobudzanie najważniejszego organu do pracy. Pan Jarosław stymuluje swoje zwoje łamigłówkami matematycznymi, krzyżówkami i planszówkami, w które pogrywa ze swoimi wnukami. - Nic się nie dzieje samo. Obiecałem sobie, że nie skończę leżąc całymi dniami, bo przewidywałem, że to nic dobrego nie przyniesie. Jestem aktywny, spędzam czas z wnukami, spaceruję, czytam książki. Moja żona odnalazła na emeryturze pasję do malowania obrazów. Trzeba znaleźć sobie jakiś cel, żeby nie zgnuśnieć - mówi 70-latek.
Specjaliści z Forbes Health podsuwają szereg pomysłów dla wszystkich, którym trudno jest odnaleźć się w nowej rzeczywistości emeryta i zapobiec przyspieszonemu spadkowi podstawowych funkcji umysłowych:
- zaangażowanie w wolontariat,
- aktywność fizyczna (wystarczy codzienny spacer),
- znalezienie hobby,
- odnowienie kontaktów z dawnych lat,
- planowanie każdego dnia,
- stymulacja poprzez rozwiązywanie zadań logicznych.
Dzięki temu zachowamy świeżość umysłu i zahamujemy procesy przyspieszonego pogarszania się funkcji mózgu. Wiele z nich przyczynia się także do obniżenia ryzyka zachorowania na choroby takie jak alzheimer. Warto więc, po "odespaniu" i krótkim okresie "wakacyjnym" po przejściu na emeryturę zbudować sobie nową, aktywną rzeczywistość, by czas emerytury stanowił jasną i przyjemną część życia.
Źródła:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6153553/
forbes.com
