Niegdyś okazałe pałace, teraz domy-widma
Niegdyś pałace, teraz ruiny albo budynki, po których nie ma już śladu. W latach 80. na przedmieściach polskich miast zaczęły się pojawiać romskie „pałace”. Strzeliste wieżyczki, pozłacane kopuły, zdobione tralkami balkony były niegdyś ich znakami rozpoznawczymi. Sporo takich obiektów powstało pod Łodzią.
- Swoim wyglądem mogą do złudzenia przypominać pałace. Romskie wille zaczęły powstać na przedmieściach niektórych polskich miast w latach 80. XX wieku
- Romskie pałace wyróżniała architektura. Niektóre budynki stanowiły najbardziej fantazyjne realizacje twórców
- Pod Łodzią powstawało sporo romskich pałaców. Część z nich ma już nowych właścicieli, inne zostały opuszczone i popadły w ruinę
Spis treści:
Wyglądem przypominają pałace. Okazałe i pięknie zdobione domy można zobaczyć m.in. przy wyjeździe ze Zgierza (woj. łodzkie). Okazałe romskie wille zainteresowanie budziły już wiele lat temu. W latach 80. XX wieku budowali je osiedlający się pod Łodzią Romowie.
Z czasem wiele z nich zostało opuszczonych, a ich właściciele postanowili wyjechać za granicę. Część z nich ma już nowych nabywców, a niektóre popadają w ruinę.
Romowie w Polsce
Do lat 70. XX wieku Romowie prowadzili koczowniczy tryb życia. Żyli wspólnie w wozach mieszkalnych i od czasu do czasu wędrowali z miejsca na miejsce.
W Polsce władze komunistyczne podjęły działania mające na celu zniechęcenie romskich społeczności do takiego stylu życia. I tak, zaczęto wymagać od nich przestrzegania obowiązujących przepisów, w tym meldunkowych. Spowodowało to, że w 1976 roku wędrowało już tylko kilka taborów.
Niektórzy zamieniali wozy mieszkalne na bogato zdobione wille. W latach 80. zaczęły wyrastać w krajobrazie niektórych polskich przedmieść.
W Polsce mieszka ponad 17 tys. Romów - tak wynika z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku. Wówczas najwięcej zamieszkiwało ich w województwach: małopolskim, mazowieckim i łódzkim.
Jeśli chodzi o ostatnie województwo, to najliczniej osiedlali się w okolicach Łodzi - w Zgierzu, Pabianicach, Ksawerowie czy Konstantynowie Łódzkim. W tych miejscach powstawały okazałe pałacyki.
Wyróżniała je przede wszystkim architektura odmienna od tej, która dominowała w polskim krajobrazie. Elementy odmiennego pochodzenia były łączone w co najmniej zaskakujących aranżacjach.
Niektóre z detali mogą przywodzić na myśl architekturę Indii i Bliskiego Wschodu. Romowie nie kryli, że inspirowali się również amerykańskimi rezydencjami, które można było zobaczyć np. w serialu "Dynastia". Dlatego też romskie pałace można uznać za realizację najbardziej wymyślnych fantazji twórców i właścicieli budynków.
Czego tu nie ma: bogactwo dekoracji, reprezentacyjne schody, okna o rozmaitych kształtach, balustrady, wieżyczki, kopuły, fontanny, figurki lwów z gipsu... Wszystko zależało od upodobań właścicieli.
Zobacz również:
Kim byli "pałacowi" Romowie?
W rozmowie z gazeta.pl prezes Zgierskiego Stowarzyszenia Romów, powiedział, że społeczność romska mieszkała w Łodzi jeszcze przed wojną.
Wielu z nich było arystokratami wywodzącymi się z austriackich Romów. I tę społeczność dosięgła wojenna zawierucha - w trakcie II wojny światowej całe rodziny były wywożone na Syberię lub ginęły w obozach. Część przeżyła Holocaust i wróciła.
- Pod koniec lat sześćdziesiątych władza rozdawała paszporty. Urzędnicy mówili: Wybieraj, jedź gdzie chcesz. Romowie dostawali paszporty do Stanów Zjednoczonych. Polecieli, ale część z nich wróciła. Ci "pałacowi" Romowie to właśnie potomkowie uchodźców z USA - opowiadał Zdzisław Florianowicz w rozmowie z gazeta.pl.
Zobacz również:
Był najdroższym prezentem ślubnym, zostały tylko ruiny. Wyspa na środku jeziora skrywa pewien sekret
"Cygański pałac" pod Łodzią
Cztery lata temu w sieci został opublikowany film, w którym widzowie mogą zobaczyć wnętrze opuszczonej romskiej willi. Chodzi o budynek na granicy Łodzi i Ksawerowa, który w 2010 roku opuścili pierwotni właściciele.
Zobacz również:
- Taniej niż w Chorwacji. Kierunek idealny na majówkę. "To bardzo przyjazny kraj"
- Perełka naszego kraju. Miasteczko z włoskim klimatem zachwyca malowniczymi widokami
- Już nie Egipt. Wakacyjny raj w przystępnej cenie bije rekordy popularności
- To miejsce to wakacyjny hit w Europie - sprawdź, gdzie spędzisz urlop za grosze!
Serwis pabianice.naszemiasto.pl informował, że sąsiedzi ówczesnych mieszkańców domu mówili, że prowadzili szwalnię i opuścili willę z dnia na dzień. Wkrótce z obiektu zniknęły dywany, meble i okna, natomiast wieszaki i formy krojnicze z zakładu szwalniczego były porozrzucane w pokojach i na zewnątrz.
Pałac został splądrowany, a elewacja stała się miejscem, na którym grafficiarze dawali upust pokładom swojej kreatywności. W budynku przebywali również bezdomni.
W 2016 roku pałac został wystawiony na sprzedaż. Cena wywoławcza wynosiła wówczas milion złotych. Jak informował portal pabianice.naszemiasto.pl, obiekt stał na działce mającej powierzchnię 5,3 mkw., a właściciel zaproponował 200 zł za mkw. Obecnie po "cygańskim pałacu" (jak był nazywany w czasach świetności), pozostało tylko gruzowisko. Piętrowy dom został bowiem wyburzony.
Kolejne ruiny romskiego pałacu znajdują się w miejscowości Szynkielew (woj. łódzkie). Okazała willa ma charakterystyczne wieżyczki, a w środku uwagę zwracają duże przestrzenie, spora liczba okien czy kręte schody. Wnętrza budynku stały się też miejscem "popisów" grafficiarzy.
Pod Łodzią prawie jak w... mołdawskiej Soroce?
Z opustoszałych willi słynie Soroca na północy Mołdawii. Należące do bogatych Romów rezydencje obecnie stoją puste. W dzielnicy nazywanej "Cygańskim Wzgórzem" członkowie społeczności budowali domy, dla których inspiracją był np. Kapitol w Waszyngtonie.
W ten sposób chcieli pochwalić się swoim bogactwem, które kontrastowało z krajobrazem jednego z najbiedniejszych krajów Europy. Obecnie wiele z pałaców stroi opuszczonych. Niemal 22 tys. osób postanowiło wyruszyć w podróż ku lepszej i bardziej dostatniej przyszłości.
Na przedmieściach Łodzi budynków stylizowanych na amerykański Kapitol nie znajdziemy, ale nietuzinkowa architektura romskich pałaców i tak budzi zainteresowanie.
***
Polecamy również:
