Krew, kości i inne "pamiątki" po świętych. W ten sposób Kościół dzieli relikwie
Fiolki z krwią Jana Pawła II, szczątki ks. Popiełuszki i św. Kingi to tylko niektóre ze znajdujących się w Polsce relikwii. Kult relikwii jest formą pobożności, która w Kościele jest obecna już od pierwszych dekad chrześcijaństwa. To nie tylko szczątki ciał świętych osób, ale również przedmioty, z którymi te osoby były związane w czasie życia. Warto wiedzieć, że obowiązuje ich podział. Na czym polega?
Spis treści:
Relikwie - czym są
Relikwie to szczątki ciał osób świętych lub przedmioty, z którymi miały związek w czasie życia. Mogą to być np. drzazgi lub drewno z krzyża, na którym umarł Jezus. Relikwie stanowią przedmiot kultu w wielu religiach i są szczególnie rozpowszechnione zwłaszcza w katolicyzmie i prawosławiu. Protestantyzm z kolei neguje kult relikwii.
Warto zaznaczyć, że spora kolekcja relikwii w Kościele katolickim w świecie nauki jest dość kontrowersyjnym tematem. Nie tak dawno przeprowadzane badania pozwoliły ustalić, która z kilku czaszek Jana Chrzciciela może być tą prawdziwą. Jedna z nich jest relikwią w Amiens we Francji, inną z kolei czczą muzułmanie w Damaszku. Inna była również prezentowana do XVI wieku w Toruniu.
Termin "reliquiae" wywodzi się z łaciny i ma sporo znaczeń. Podstawowe to "resztki" i "pozostałości". Oprócz tego może również oznaczać "pamiątki", "dziedzictwo" czy "potomstwo". W IV wieku biskup Mediolanu, św. Ambroży, relikwiami nazywał m.in. szczątki ciała zmarłej osoby.
Czy wszyscy katolicy powinni czcić relikwie? Tak na łamach portalu "Aleteia" wyjaśniał sprawę o. Jacek Szymczak OP:
- Nie ma tu ze strony Kościoła żadnej formy nakazu. To nie jest obowiązkowa forma kultu. Gdy jakieś relikwie docierają do twojej parafii i na przykład jest procesja czy też adoracja - a ty czujesz w sobie do tego pewien dystans - to nic nie stoi na przeszkodzie, by po prostu zostać w ławce - powiedział w rozmowie z portalem "Aleteia".
Kult relikwii - początki
Początki kultu relikwii sięgają pierwszych wieków istnienia chrześcijaństwa. Był to czas, gdy członkowie Kościoła byli prześladowani i w konsekwencji stawali się męczennikami. Ich szczątki przez pierwsze trzy wieki składano w katakumbach, gdzie odbywały się nabożeństwa pierwszych chrześcijan. Już w czasie prześladowań tradycją stało się obchodzenie rocznicy śmierci męczennika. Od ok. IV wieku zmarłych chrześcijan chowano nieopodal grobów osób, które zginęły za swoją wiarę.
W 313 roku (po edykcie mediolańskim) w Cesarstwie Rzymskim zapanowała wolność wyznania. Gdy prześladowania dobiegły końca, popularność zaczęły zyskiwać pielgrzymki do grobów męczenników. Z czasem chrześcijanie zaczęli umieszczać ciała męczenników pod ołtarzami - tym sposobem relikwia stawała się ołtarzem samego Boga.
Kult relikwii i niechlubny rozdział
Kult relikwii ma w swojej historii również niechlubny rozdział. Takim było średniowiecze, ponieważ w tamtym okresie handel wszystkim, co tylko miało związek ze świętym, kwitł w najlepsze. Relikwie zaczęły pełnić rolę talizmanów, które miały ochronić przed chorobą czy innym nieszczęściem. Co więcej, miasta wręcz rywalizowały ze sobą o to, by mieć jak największą liczbę szczątków świętych osób. Powód? Takie miejsca były chętniej odwiedzane przez pielgrzymów, co zapewniało dobrobyt.
Kościół katolicki starał się to ograniczyć, dlatego w 1215 roku na soborze laterańskim ustanowił, że ważne są tylko relikwie zatwierdzone przez papieża. Kolejne regulacje nastąpiły na soborze trydenckim.
Podział relikwii
Współcześnie Kościół dzieli relikwie na kategorie. Do 2017 roku relikwie mogły być klasyfikowane jako I, II lub III stopnia.
- Relikwie I stopnia - najważniejsze: pozostałości ciała osoby świętej, np. krew, kości, paznokcie, skóra, włosy,
- Relikwie II stopnia - przedmioty, z którymi za życia była związana święta osoba. To np. modlitewnik, ubranie czy różaniec,
- Relikwie III stopnia - przedmioty, które stały się relikwiami dzięki dotknięciu właściwych relikwii. To przykładowo rzeczy dotknięte przez świętego w czasie jego życia lub potarte o część ciała zmarłego świętego.
W 2017 roku Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych podjęła decyzję o zniesieniu relikwii III stopnia. Od tego momentu obowiązuje dwustopniowa klasyfikacja na:
- Relikwie wyjątkowe (insignia) - ciało lub znaczne jego części oraz zawartość urny z prochami, które zachowały się po kremacji,
- Relikwie potoczne (non insignia) - niewielkie cząstki ciała lub kości, jak i przedmioty używane przez osoby błogosławione i święte.
Wszystkie relikwie muszą być przechowywane w opieczętowanych kapsułach.
Jan Paweł II, Andrzej Bobola i ks. Popiełuszko - relikwie w Polsce
Relikwie świętych w Polsce można znaleźć w niektórych kościołach, kaplicach czy klasztorach. Mogą się one również znajdować w kilku różnych miejscach kultu religijnego, ponieważ mają niewielkie rozmiary. Najważniejszym w naszym kraju miejscem związanym z kultem relikwii jest Zamek Królewski na Wawelu. To tam znajdują się szczątki jednego z głównych patronów Polski - biskupa krakowskiego i męczennika, św. Stanisława.
Relikwie św. Jana Pawła II znajdziemy w kilku miejscach w Polsce. Fiolka z krwią znajduje się w Sanktuarium Św. Jana Pawła II w Łagiewnikach. Druga fiolka została przekazana Kopalni Soli w Wieliczce przez kard. Stanisława Dziwisza.
W wielickiej kopalni soli znajdują się również relikwie św. Kingi - są umieszczone we wnętrzu ołtarza kaplicy. Oprócz Wieliczki, relikwie świętej znajdziemy też w przyklasztornej kaplicy klarysek w Starym Sączu.
Z kolei relikwie św. Wojciecha są przechowywane w Lublinie, Pradze czy Ostrzyhomiu. Natomiast w bazylice w Gnieźnie zachowała się replika relikwiarza z epoki baroku.
Andrzej Bobola został uznany za świętego w 1938 roku. Jego zwłoki zostały uznane za wyjątkowe, ponieważ uległy dokładnej mumifikacji - były wiele razy przewożone z miejsca na miejsce. Ostatecznie spoczęły w Parafii Rzymskokatolickiej św. Andrzeja Boboli przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
Warto również przypomnieć wątek dotyczący relikwii błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana Solidarności. O jego relikwie ubiegały się parafie z całego świata, dlatego pojawiły się obawy, że szczątków ciała księdza może nie wystarczyć dla wszystkich parafii, dlatego pierwszeństwo otrzymały te, w których był czczony.
Zobacz również: Święty Andrzej Bobola przewidział Cud nad Wisłą
Relikwie Krzyża Świętego w Polsce
W Polsce znajdują się również relikwie związane z drogą krzyżową i śmiercią Chrystusa. Relikwie Krzyża Świętego znajdują się w świątyniach m.in. w Lublinie, Boćkach, Krakowie, Łomży, Pińczowie, Zamościu. W naszym kraju funkcjonuje również sześć sanktuariów Relikwii Drzewa Krzyża Świętego - na Świętym Krzyżu, w Elblągu, Jeleniej Górze, Lublinie, Wałbrzychu i Klebarku Wielkim.
***
Zobacz również:
