Jak zdemaskować manipulatora? Poznaj jego słabe punkty i zacznij się bronić
Notoryczne kłamstwa, wywoływanie poczucia winy, selektywne okazywanie uczuć, ciągłe krytykowanie – to tylko niektóre przykłady manipulacji, jakie mogą być stosowane przez wytrawnych manipulatorów. To osoby o chwiejnych nastrojach, nastawione na osiągnięcie swojego celu i dążące do kontrolowania innych różnymi, często nieoczywistymi metodami. Niemal każdy zetknął się już z manipulatorem, a może nawet stale w pobliżu takiej osoby przebywa. Jak rozpoznać, że ktoś próbuje nami manipulować i jak sobie poradzić z manipulatorem?
Manipulacja to w psychologii forma wywierania wpływu na osobę lub grupę, by ta nieświadomie, a jednocześnie z własnej woli realizowała cele osoby manipulującej. Manipulator początkowo potrafi być bardzo miły, a z czasem pokazuje swoją prawdziwą twarz. Stosuje różne techniki, by uzyskać to, czego pragnie. Manipulacja jest formą psychicznego nadużycia. Warto dowiedzieć się, jak rozpoznać manipulatora i jak sobie z nim poradzić.
Spis treści:
Osobowość manipulatora. Kto ma skłonności do manipulacji?
Każdy ma pewne skłonności do manipulacji i czasem się nią posługuje. Każdy chciałby bowiem zrealizować swoje plany i podejmuje konieczne ku temu działania. Niektórzy jednak manipulują innymi zbyt często i zbyt łatwo, a bywa, że i bez potrzeby — po prostu tacy już są.
Osoby, które są nadzwyczaj dobre w manipulacjach, a do tego knują i spiskują przeciwko innym, zwykle wyróżniają się osobowością makiawelistyczną. Umiejętnościami manipulacji cechują się także ludzie o osobowości borderline czy kompulsywno-obsesyjnym zaburzeniem osobowości. Najczęściej jednak manipulują nami narcyzi — ci, którzy czują się lepsi od innych i których szalenie łatwo jest urazić, a którzy jednocześnie chcą, by inni ludzie wykonywali ich polecenia. Osobowość narcystyczną wyróżnia też brak empatii.
Słabe punkty manipulatora. Jak go rozbroić?
Przebywanie z osobą, która stosuje różne techniki manipulacji, jest niezwykle wyczerpujące. Najlepiej ograniczyć kontakty z nią, jednak czasami jest to niemożliwe, gdyż może to być ktoś z rodziny czy ktoś z kim się związaliśmy. Warto uświadomić sobie, że podobny związek jest toksyczny i nie jest łatwo się z niego wyplątać. Trzeba jednak wiedzieć, że manipulator również ma słabe punkty. Jakie?
- Manipulator boi się zdemaskowania — jeśli ktoś uświadomi sobie, że jest manipulowany, następnym razem nie da się tak łatwo podejść.
- Manipulator boi się osób pewnych siebie i asertywnych — nie wie, jak postępować z osobami, które nie pozwalają sobą manipulować.
- Manipulator boi się, że możliwości manipulacji się skończą — chociaż pomysłów mu nie brakuje, lepiej nie kontynuować z nim kłótni, gdy widzimy, że do niczego to nie prowadzi. Nie przepraszajmy też za coś, co nie jest naszą winą.
- Manipulator boi się utracić swój wpływ na drugą osobę — pokazanie mu, że potrafimy się oprzeć manipulacjom, powiedzieć stanowcze "nie" i nie przejmować jego zachowaniem, będzie dla niego nie do zniesienia.
Warto też dzielić się z innymi swoimi obserwacjami, doświadczeniami i uczuciami. Manipulator potrafi świetnie grać, więc będzie przedstawiał się innym jako osoba sympatyczna, zrównoważona i odpowiedzialna. Tym ważniejsze jest, by jego otoczenie znało prawdę o jego prawdziwej naturze.
Zdania manipulatora. Po tym można go rozpoznać
Każdy manipulator stara się osiągnąć swoje cele - kłamie, oszukuje i przeinacza rzeczywistość, aby tylko je zrealizować. To trudny przeciwnik, który najczęściej co innego mówi, a co innego robi.
Warto więc wierzyć jego czynom, a nie słowom - tym bardziej że dobry manipulator potrafi być słodki, gdy tylko mu się to opłaca. Po wypowiadanych w niektórych sytuacjach zdaniach można jednak rozpoznać manipulatora.
Jego sztandarowe słowa to: "Źle mnie zrozumiałeś/zrozumiałaś". Jeśli zostanie przyłapany na kłamstwie, będzie przekonywał, że jego słowa zostały źle zinterpretowane i doszło do jakiegoś nieporozumienia. Oczywiście, nie będzie to jego wina, lecz tej osoby, która go nie zrozumiała. Manipulator nie umie się bowiem przyznać do winy - winne jest zawsze jego otoczenie.
Inne zdania, które można usłyszeć z jego ust to między innymi:
- "Jesteś przewrażliwiona/przewrażliwiony",
- "Nie dramatyzuj/nie histeryzuj",
- "Za dużo myślisz/przesadnie analizujesz",
- "To wszystko jej/jego/ich wina",
- "Zrobiłem to dla twojego dobra".
Manipulator może też zmuszać do natychmiastowej odpowiedzi, gdy ktoś pragnie się nad czymś zastanowić. Warto jednak odróżnić chęć podjęcia szybkiej, zdecydowanej decyzji w jakiejś sytuacji od nacisku skierowanego na kogoś po to, by nie miał czasu logicznie rozważyć istotnego zagadnienia. Są takie rzeczy, nad którymi nie warto debatować godzinami i takie, nad którymi należy się solidnie zastanowić. Manipulator chce jednak, by ktoś działał w stresie - dzięki temu chce wymóc podjęcie wygodnej dla siebie decyzji.
Cechy manipulatora. Jak się zachowuje manipulator?
Kłamie, nawet jeśli nie musi, wymyśla przeróżne historie, choć nie ma ku temu powodu, składa obietnice, których i tak nie zamierza dotrzymać - manipulator to człowiek, któremu nie powinno się ufać, bo w każdej sytuacji postąpi tak, by samemu odnieść jak największe korzyści. Zwykle ma tendencje narcystyczne i jest egocentryczny. Okazuje niewielką empatię i jest niedojrzały emocjonalnie. Można go rozpoznać po zachowaniu pasywno-agresywnym i trudnościach z wzięciem odpowiedzialności za swoje czyny. Wszystkie nieszczęścia, jakie się mu przydarzają, są jego zdaniem winą innych ludzi.
Początki znajomości z manipulatorem są zwykle wspaniałe - potrafi bowiem jak nikt rozszyfrować ludzi i dać im to, czego potrzebują. Później jednak jest tylko gorzej. Po kontakcie z manipulatorem człowiek może się czuć wyssany z energii. Manipulator korzysta z różnych technik - może na przykład porównywać partnerkę z inną osobą, by wzbudzić podświadomą rywalizację i w ten sposób zmusić ją do większych starań.
Jest jednak osobą, która nigdy nie będzie zadowolona z tego, co się dla niego robi. To typ osoby, której zawsze będzie mało, a wymagania będą rosnąć wraz z upływem czasu. Manipulator może też sam siebie stawiać w roli ofiary - wszystko po to, by jego otoczenie poczuło się winne i zaczęło robić to, czego on chce.
Jak postępować z manipulantem?
Manipulator to określenie stosowane zwykle wymiennie ze słowem "manipulant". Warto jednak wiedzieć, że oznaczają co innego. Manipulant to ktoś, kto w danej chwili lub w dłuższej perspektywie czasu manipuluje, albo usiłuje manipulować innymi, przy czym robi to niekoniecznie dla własnej korzyści. Manipulator to zaś osoba, która ma szczególne skłonności i uzdolnienia do manipulacji, i pragnie przez to uzyskać nad innymi przewagę oraz zrealizować własne cele.
Najlepiej i najzdrowiej dla jego potencjalnych ofiar, byłoby zerwać kontakt z manipulatorem. By się zmienić, musiałby bowiem zrozumieć swoje błędy i podjąć terapię. Ponieważ jednak manipulator obwinia o wszystko innych, a nie siebie, nie zrozumie, iż jego postępowanie było i jest niewłaściwe. Jeśli już musimy się z nim kontaktować, najlepiej zachowywać się obojętnie - nie pokazywać mu, że może wpływać na nasze emocje. Jeśli widzimy, że ktoś chce nami manipulować, najlepiej przerwać rozmowę lub opowiedzieć o swoich odczuciach. Najważniejsze wydaje się określenie swoich granic i ich umiejętna obrona.
Czytaj też:
Zobacz też:
