Strażnik zdrowia mózgu. Badania wykazały, że może chronić przed alzheimerem

Przyczyny alzheimera nie zostały dokładnie określone - badacze podejrzewają, że za jej rozwój odpowiadają zarówno czynniki genetyczne, środowiskowe, jak i styl życia. Obecnie za kluczowe ryzyko uważa się odkładanie się w mózgu szkodliwych białek, takich jak amyloid i tau. Odkryto, że amyloid gromadzi się na zewnątrz neuronów, tworząc lepkie blaszki, które zaburzają przesyłanie impulsów nerwowych. Z kolei białko tau kumuluje się wewnątrz komórek nerwowych mózgu - odkłada się w postaci pozwijanych włókien, co niszczy strukturę neuronów i zaburza ich funkcje. W ten sposób dochodzi do uszkodzenia delikatnej sieci neuronowej, która odpowiada za pamięć i myślenie. Wciąż jednak nie wiadomo, co powoduje odkładanie się tych białek w mózgu.

Amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Harvarda od dekady badają przyczyny alzheimera i starają się odkryć, co prowadzi do uszkodzeń neuronów w mózgu. Ich wieloletnie obserwacje wykazały, że wraz z przejściem od początkowej fazy alzheimera do pełnoobjawowej choroby spada poziom litu w organizmie. Pierwiastek ten naturalnie występuje w mózgu w niewielkich ilościach - jest transportowany z pożywienia za pomocą krwi.

Naukowcy przebadali mózgi zmarłych osób zmagających się z alzheimerem. Próbki pobrano od pacjentów, którzy byli w różnych fazach rozwoju choroby. Wyniki badań były jednoznaczne - im bardziej zaawansowana choroba, tym mniejsze stężenie litu w układzie nerwowym. Z kolei osoby z lekkimi zaburzeniami funkcji poznawczych, które były dopiero zwiastunem choroby, miały mniejszy poziom litu niż osoby bez żadnych problemów z pamięcią czy koncentracją. Niedobory litu skutkowały gwałtownym zwiększaniem się szkodliwych białek w neuronach.

Naukowcy określili lit mianem "naturalnego obrońcy mózgu", który pomaga zatrzymać namnażanie się szkodliwych białek w neuronach i sprawia, że układ nerwowy jest mniej podatny na ich toksyczny wpływ. Okazało się też, że u osób z niedoborami litu, pierwiastek ten nie znikł nagle, ale w dużej części został uwięziony właśnie przez blaszki szkodliwych białek.

Naukowcy przebadali pod tym kątem myszy - połowie gryzoni ograniczyli lit w diecie o ponad 90 proc. efekty były ogromne - poziom szkodliwych białek zaczął rosnąć, nasilił się stan zapalny w mózgu, a połączenia między neuronami uległy większym uszkodzeniom. Gryzonie o diecie ubogiej w lit miały też gorsze wyniki w testach pamięciowych.

Badania miały też pozytywny wydźwięk - u myszy, którym podano lit w bardziej stabilnej formie (ortoran litu), odporniejszej na wchłanianie przez szkodliwe białka, zmniejszył się stan zapalny w mózgu, a połączenia między neuronami nie uległy uszkodzeniom.

Pozytywny wpływ litu na mózg i cały układ nerwowy jest znany od dawna - jest wykorzystywany w leczeniu niektórych schorzeń psychicznych, bo stabilizuje nastrój, chroni komórki nerwowe przed uszkodzeniami i zmniejsza ich stany zapalne. Obecnie większość osób zdaje sobie sprawę z korzystnego wpływu magnezu, żelaza, cynku czy jodu na układ nerwowy, tymczasem to właśnie nieco zapomniany lit może stać się przełomem w profilaktyce alzheimera. Amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Harvarda podkreślają jednak, że konieczne są dalsze badania, tym razem na dużej grupie osób, ponieważ ludzki mózg jest o wiele bardziej złożony. W pierwszej kolejności trzeba też ustalić, dlaczego u niektórych osób poziom litu nagle spada. Badaczy interesuje też np. stężenie litu w wodzie pitnej i wpływ tego czynnika na liczbę zachorowań na alzheimera w poszczególnych rejonach świata.

Źródło:

PAP